| 1. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 1061 |
| 2. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 106 |
| 3. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 241 |
| 4. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 112 |
| 5. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 114 |
| 6. | Akker, P. van den., Sporen van vaardigheid, Uniepers b.v., Abcoude 1991 73 |
| 7. | Paolucci, A., Het ontluiken van de Renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Gallenbach, Baarn 1996 27 |
| 8. | Paolucci, A., Het ontluiken van de Renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Gallenbach, Baarn 1996 27 |
| 9. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 139 (De schrijvers verhalen onder het kopje: Andrea Pisanos Baptistery Doors, over de eerste deur) 137-148 |
| 10. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 96; Pope-Hennessy vergelijkt De onthoofding van Herodes met het werk van Giotto in de Peruzzikapel. |
| 11. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 146 |
| 12. | Ghiberti, L., I Commentarii, geciteerd uit: Holt, G.E., A documentary history of art’ Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) volume I 157 Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 364. |
| 13. | Baxandell haalt in dit verband ook het citaat van Manetti (277-285) aan. Baxandell, M., ‘Painting and experience in fifteenth-century Italy A primer in the socials history of Oxford/ New York 1972 (reprinted 1989) 142. |
| 14. | Ghiberti schrijft: by all experts and all those who had competed with me. Ghiberti, L., I Commentarii, geciteerd uit: University Press, A primer in the socials history of Oxford/ New York 1972 (reprinted 1989) 142. |
| 15. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 294-305 |
| 16. | Antonio Paolucci haalt dit motief aan. Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 12 |
| 17. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 367 |
| 18. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 2000 (paperback edition) 148 |
| 19. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 435 |
| 20. | Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 76 |
| 21. | Deze analyse is te vinden in: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 435-436; een soortgelijke ontwikkeling van Ghiberti is te lezen in: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 153-155 |
| 22. | Aldus het besluit van 13 juli 1452. Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 123 |
| 23. | Geciteerd uit: Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 123 |
| 24. | Geciteerd en vertaald uit: Holt, E.G., A Documentary History of Art, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) volume I 161 |
| 25. | De brief is nog bewaard (Krautheimer, R., Lorenzo Ghiberti, Princeton 1956 [2de ed., 2 vol. 1970] 1970, I, 372-373): Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 12 |
| 26. | Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 126 |
| 27. | Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 126 |
| 28. | Krautheimer R., Lorenzo Ghiberti, Princeton 1956 [2de ed.., 2. vol. 1970] 166, 167, 371, geciteerd uit: Paolucci, A., Het ontluiken van de renaissancekunst De deuren van de Doopkapel te Florence, Callenbach, Baarn 1996 126 |
| 29. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 368. |
| 30. | Volgens Benett en Wilkins had dit waarschijnlijk te maken met het extra werk, de kop van Goliath die aan de voeten van David moest komen: Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 40; volgens Pope-Hennessy kan dit niet de reden zijn daar niet de David in het Bargello voor de steunbeer bedoeld was, maar de profeet David die in de Opera del Duomo staat: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1933 17-19 |
| 31. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 369 |
| 32. | Volgens Benett en Wilkins had dit waarschijnlijk te maken met het extra werk, de kop van Goliath die aan de voeten van David moest komen: Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 40; volgens Pope-Hennessy kan dit niet de reden zijn daar niet de David in het Bargello voor de steunbeer bedoeld was, maar de profeet David die in de Opera del Duomo staat: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 17-19 |
| 33. | Pope-Hennessy heeft naast de vorm van de sokkel nog twee argumenten voor zijn toeschrijving namelijk één stilistisch het andere iconografisch: Pope-Hennessy, J., ‘Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 17 |
| 34. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 19 |
| 35. | Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 194 |
| 36. | Dit verhaal is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 299-300; Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 203, 272-273; 320 (nummer 20) |
| 37. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 203 |
| 38. | Het verhaal over de beelden van de vier evangelisten is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 370-389; Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 40-42, 194; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 30-33n; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 12-16; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/Paris 1993 20-25; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348 |
| 39. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 20 |
| 40. | Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 42 |
| 41. | Deze analyse is gebaseerd op en na te lezen in: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1 388-389; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 20-27 |
| 42. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 389 |
| 43. | Dit verhaal is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 volume I 400-401; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln, 1996 34; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/ New Jersey 1963 33-41; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 56-70; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 20-23, 350-351 |
| 44. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 57 |
| 45. | Aldus Pope-Hennessy die schrijft over een: geometrical structure of the front of the two earlier Prophets. Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 61, 70 |
| 46. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 197; dit verhaal komt oorspronkelijk waarschijnlijk van Antonio Billi: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 40 |
| 47. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 61 |
| 48. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 350 |
| 49. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 62-63 |
| 50. | Volgens Pope-Hennessy luidt het antwoord: de rechterschouder, de hand die het mes vasthoudt en de stapel hout zijn prachtig gehakt. Het hakwerk nabij de huid van de twee figuren is hier en daar duidelijk minder. Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 62-63 |
| 51. | Onderstaande analyse is gebaseerd op en valt na te lezen in: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 65-66 |
| 52. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/ New Jersey 1963 40 |
| 53. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/ New Jersey 1963 358 |
| 54. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel 1 195 |
| 55. | Benett en Wilkins schrijven in hun monografie over Donatello een hoofdstuk over de Technical Expertise and Innovation 96-134: Benett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 1209-130 |
| 56. | Voor het verhaal over de twee cantorie is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 438- 439; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 158- 161; Domestici, F., Della Robbia, Scala, Istituto Fotografico Editoriale, S.p.A., Antella (Florence) 1992 14-17); Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 119-129; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 103-111, 330-331; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 78-84, 353, 366-367 |
| 57. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 438 |
| 58. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 80 |
| 59. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 80 |
| 60. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 105 |
| 61. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 105 |
| 62. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 111 |
| 63. | Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 160. Iets waar Janson het niet mee eens is. |
| 64. | Volgens deze schrijver was dit niet bewust gedaan: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 128 |
| 65. | Deze these van Kauffmann wordt door Bennet en Wilkins in hun monografie over Donatello aangehaald: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 160-161 |
| 66. | Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 85-90 |
| 67. | De volgende literatuur is gebruikt bij het tabernakel van Orcagna: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1272-276; Meiss, M., Painting in Florence and Siena after the Black Death The Arts, Religion, and Society in the Mid-Fourteenth Century, Princeton university press, New Jersey 1951 (herdruk 1978) met name 27; Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 113, 252253 |
| 68. | Ghiberti in zijn I Commentari geciteerd uit: Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 253) |
| 69. | Dit is ondermeer te lezen bij Meiss onder het kopje The recovery of the Dugento:Meiss, M., Painting in Florence and Siena after the Black Death The Arts, Religion, and Society in the Mid-Fourteenth Century, Princeton University Press, New Jersey 1951 (herdruk 1978) 44-53 |
| 70. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 275 |
| 71. | Opvallend is dat Meiss voor zijn stelling, dat de kunst in het trecento terugviel naar het dugento, hij wel het reliëf, de Presentatie, van de balustrade van het tabernakel dat past bij zijn stelling bespreekt, maar enkele andere zoals de Geboorte van Christus of de Annunciatie weglaat. Bij deze twee laatst genoemde reliëfs is er absoluut geen sprake van een terugval; Meiss, M., Painting in Florence and Siena after the Black Death The Arts, Religion, and Society in the Mid-Fourteenth Century, Princeton University Press, New Jersey 1951 (herdruk 1978) 27 en afbeelding (fig.) 28 |
| 72. | Voor een kort maar handig overzicht zie: Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 85-90 |
| 73. | Het verhaal over de drie bronzen beelden is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1 395-398; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 115; Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 169, 263-264 |
| 74. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 263 |
| 75. | Aldus Ghiberti in zijn dagboek, geciteerd uit: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 115 |
| 76. | Aldus de these van Zervas; uit: Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 264 |
| 77. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 264 |
| 78. | Geciteerd uit: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1 398 |
| 79. | Voor dit verhaal over de Marcus van Donatello is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 393-395; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 43-45, 107, 115, 196-199; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 16-21; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 34-40; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348; Wirtz, R.C., Donatello, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1997 12-14 |
| 80. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 34 |
| 81. | In de literatuur worden verschillende jaartallen genoemd. Ik baseer mij hier op Pope-Hennessy die schrijft dat het beeld tussen april 1411 en april 1413 gehakt is en op enkele kleinigheden na voltooid was: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348 |
| 82. | Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 43-44 |
| 83. | Dit is ondermeer te vinden in: Beck, J., Italiaanse renaissancekunst. Könemann Verlaggesellschaft mbH, Cologne 1999 20,37 |
| 84. | Deze veronderstelling wordt door meerdere schrijver geopperd waaronder: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1 393; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 38-40 |
| 85. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 38 |
| 86. | Het verhaal over Sint-Joris is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 396-397; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 199-200; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 12-14; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 23-32, 331-332; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 19, 348-349; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 46-48, 116-121 |
| 87. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 196 |
| 88. | Doni in zijn, I Marmi, uit 1552, geciteerd uit: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 48 (voetnoot 12) |
| 89. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume 1 397 |
| 90. | Volgens Janson en vele andere auteurs: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 26; Pope-Hennessy heeft sterke twijfels over het idee van een zwaard, lans en helm: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 349 |
| 91. | Bennett en Wilkins besteden nogal wat aandacht aan de wijze waarop Donatello rekening hield met de positie van het beeld en de manier waarop dit op de kijker overkomt zoals ondermeer in hoofdstuk zeven getiteld: Large Figural Sculpture: Command of space and Audience: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 191-210, 142 |
| 92. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 29 |
| 93. | Een aantal schrijvers gaan wel uit van een juist lineair perspectief waaronder Bennett en Wilkins: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 143-144; verder noemt Janson zelf een aantal auteurs waaronder Robert Oertel die ook uitgaan van een lineair perspectief. Volgens Janson ligt het verdwijnpunt echter boven de horizon en is er dus geen sprake van een juist lineair perspectief: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 30 |
| 94. | Dit verhaal over het beeld Lodewijk van Toulouse is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 398-400; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 103, 106, 120-121, 210-212; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 45-56; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 48-55; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 351 |
| 95. | Aldus Pope-Hennessy die schrijft: The logic course, therefore, is to regard the niche as a work conceived by Brunelleschi but carried out and elaborated by Donatello. Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 50 (voetnoot 12) |
| 96. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 52 |
| 97. | Deze analyse is te lezen in: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 52-53 |
| 98. | Het verhaal over de beelden van Nanni di Banco is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 391-392; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 32; Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 198, 272; de monografie van Mary Bergstein over Nanni di Banco is niet gebruikt: Bergstein, M., The sculpture of Nanni di Banco, Publisher: Princeton, NJ: Princeton University Press 2000 (ISBN: 0691009821) |
| 99. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 392 |
| 100. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 391 |
| 101. | Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 272 |
| 102. | Aldus Vasari, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 77-78 |
| 103. | Aldus: Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 32; Pope-Hennessy, J., Italian Gothic Sculpture volume I, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 198 |
| 104. | Dit verhaal is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 764-765; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 385-386 |
| 105. | Aldus Butterfield, 1992 in: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 386 |
| 106. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 268 |
| 107. | Voor deze analyse over de plooien zie: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 764 |
| 108. | Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 442- 443; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 74-77; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 59-64; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 73-77; Wirtz, R.C., Donatello, Könemann, Köln 1997 35-37 |
| 109. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 74 |
| 110. | De meningen zijn hierover verdeeld. Bennett en Wilkins gaan er wel vanuit dat er een dodenmasker is gebruikt, maar meer als uitgangspunt: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 76; terwijl Pope-Hennessy wel beide mogelijkheden noemt, maar stelt dat er niets met zekerheid over gezegd kan worden: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 77 |
| 111. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 65 |
| 112. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 77 |
| 113. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 61 |
| 114. | In het leven van Brunelleschi en dat over Donatello: Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 160-161, 194-195 |
| 115. | Het verhaal over de twee kruisbeelden is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994 volume I 389-390; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 130-131; Gärtner, P.J., Brunelleschi, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1998 21; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 7-12; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 27-28; Wirtz, R.C., Donatello, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1997 12 |
| 116. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 9; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 27 |
| 117. | Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 11 |
| 118. | Pope-Hennessy deelt deze mening niet. Hij schrijft over de Christus van Brunelleschi: The ideality of Brunelleschi Christ stands in marked contrast to the veristic idiom of Donatello’s, and it is probable on other grounds that Brunelleschis is the later of the two: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 28 |
| 119. | Gebruikte literatuur voor de Annunciatie van Cavalcanti: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 439-440; Bennett, A.,Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxfod 19844 146-150; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 103-107; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 144-147; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 28; 353-354; Wirtz, R.C., Donatello, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1997 52-55 |
| 120. | Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 439-440; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 146-150; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 103-107; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 144-147; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 28; 353-354; Wirtz, R.C., Donatello, Könemann, Köln 1997 52-55 |
| 121. | Wirtz, R.C., Donatello, Könemann, Köln 1997 53 |
| 122. | Baxandell schrijft over de Aankondiging een informatief stuk: Baxandell, M., Schilderkunst en leefwereld in het Quattrocento Een inleiding in de sociale geschiedenis van de picturale, Sun, Nijmegen 1987 (2e druk) 62-69 |
| 123. | Zie voor deze interpretatie van de Aankondiging: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 147 |
| 124. | De these van Kauffmann wordt door Janson aangehaald samen met zijn argumentatie waarom hij het met deze stelling niet eens is: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/ New Jersey 1963 106 |
| 125. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 146 |
| 126. | Aldus Vasari in zijn leven van Donatello: Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 193 |
| 127. | De volgende literatuur is gebruikt voor de Oude Sacristie: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 547-550; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 115, 127-129, 150-153; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 132-140; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 hoofdstuk VII getiteld: The Old Sacristy 157-193, 337-338; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculptur volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 53-56, 355-356 |
| 128. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/London/ Paris 1993 162, 165 |
| 129. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Parkand London 1970 (regels) 1243-1270; Eva Borsook haalt enkele regels van zo’n gedicht aan: [..] werk in vrede, Dan zal je vele lauweren vergaren. De meest begeerde lof van alle, Want door jezelf te blijven bewijs je jezelf een goede dienst. Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 394, maar Janson beargumenteert waarom dit gedicht er niets mee heeft te maken: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 140 |
| 130. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 165 |
| 131. | Een groot deel van de analyses van de tondi en de twee bronzen deuren zijn gebaseerd op en na te lezen in: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 157-193 |
| 132. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 177 |
| 133. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 181 |
| 134. | Kauffmann sprak in dit verband van een voorloper van de Barok: een di sotto in su perspectief. Janson ziet het meer als het gebruiken van vervreemdend perspectief om bepaalde emoties bij de kijker op te roepen: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 136 |
| 135. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 185 |
| 136. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 187 |
| 137. | Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 |
| 138. | Geciteerd uit: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 136; ook Pope-Hennessy en Bennett en Wilkins memoreren hier aan. |
| 139. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 188 |
| 140. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 191 |
| 141. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 193 |
| 142. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London, 1996 (2000 paperback edition) 356; volgens Pope-Hennessy is de rechterdeur later gemaakt en deels van de hand van Michelozzo, Janson denkt dat de deur van de apostelen (rechts) juist eerder gemaakt is dan de linkerdeur: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 193; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 138 |
| 143. | Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 610-612; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 hoofdstuk I Donatello the Sculptor: the San Lorenzo Pulpit Reliefs 11-28; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 209-218; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Pars 1993 293-313i; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 72-77, 360-361; Wirtz, R.C., Donatello, Könemann, Köln 1997 106-114 |
| 144. | Herzer, V., Die Kanzeln Donatellos in San Lorenzo, Münchener Jahrbuch der bildenden Kunst, dritte Folge, XXXIII, 1972 pp. 101-164; Beccherucci, L., Donatello; i pergami di S Lorenzo, Florence, 1979; zowel Bennett &Wilkins als Pope-Hennessy wijzen hierop: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 13 e.v.; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 361; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 294 |
| 145. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 299 |
| 146. | Aldus Alberti, geciteerd uit: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 18 |
| 147. | Saalman, H.,The San Lorezenzo Pulpits: A Cosimo Portrait?, Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz, 30 (1986) 587-89; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London, 1993 174; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 298 |
| 148. | Deze analyse en vergelijking tussen de kruisafname van Donatello en die Fra. Angelico is volledig gebaseerd op en na te lezen in: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 15-17 |
| 149. | Volgens Baccio Bandinelli (tijdgenoot van Vasari) waren er veel fouten in de reliëfs te zien. Hij weet dit aan de hoge leeftijd van Donatello en aan zijn slechte ogen, geciteerd uit: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 209; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 201 |
| 150. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 298 |
| 151. | De vergelijking is volledig gebaseerd op en valt na te lezen in: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 21 |
| 152. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 203 e.v. |
| 153. | Het verhaal over het tabernakel van Settignano is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 580-581; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 107, 376-377 |
| 154. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 580 |
| 155. | Aldus Vasari; geciteerd uit: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 376 |
| 156. | Het verhaal over het beeldhouwwerk van Michelangelo dat in het Casa Buonarroti te zien is, is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 797-798, 963- 962; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 66-67; Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 76-83, 90-91; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 22-30; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 18-22; Pagionieri., P., Casa Buonarroti, Electa, Milaan 1997; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 14-17, 416-417 |
| 157. | Zowel Vasari als Condivi vermelden dit, waarbij opgemerkt wordt dat het kruisbeeld boven het hoofdaltaar geplaatst werd: Condivi, A., The life of Michelangelo, (edited by Hellmut Wohl), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1999 17; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 (twee delen, oorspronkelijke uitgave 1568) deel II 203 |
| 158. | Aldus een vermelding bij de BBC op woensdag 18 juli 2001 |
| 159. | Condivi, A., The life of Michelangelo, (edited by Hellmut Wohl), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1999 11-12 |
| 160. | In de tweede editie uit 1568 in het begin van het leven van Michelangelo schrijft Vasari: […
] en na 1550, het jaar waarin ik voor de eerste maal deze Levens schreef, heeft een ander [Ascanio Condivi] eveneens een biografie aan hem gewijd, waarin deze beweert dat sommigen, doordat zij niet met de kunstenaar omgingen, dingen hebben gezegd die nergens op slaan, en ook vele zaken hebben weggelaten die het waard waren te worden opgetekend, en ik wijs met name op het gedeelte [in de biografie van Condivi] waar Domenico [Ghirlandaio] heel kleinzielig wordt behandeld, waar namelijk wordt beweerd dat hij Michelangelo nooit tot enige steun is geweest; dit nu is onjuist gebleken, zoals men kan zien aan woorden die in de hand van Michelangelo’s vader, Lodovico, geschreven staan in Domenico’s boekhouding […
]: Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 (twee delen, oorspronkelijke uitgave 1568) deel II 199; De biografie van Ascanio Condivi, die werkte voor Michelangelo, is door Michelangelo voorzien van vierentwintig kanttekeningen en goedgekeurd, waarmee het autobiografische trekjes krijgt. |
| 161. | Een meetmodel werd gebruikt om geen fouten bij het hakken uit het blok te maken. Met pinnen werd het meetmodel steeds afgetast en vervolgens vergeleken met het marmerblok. Michelangelo aldus Kieft gebruikte nimmer een meetmodel in tegenstelling tot Bandinelli. Kieft gaat hier in zijn proefschrift uitgebreid op in: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 57-68 |
| 162. | Condivi, A., The life of Michelangelo, (edited by Hellmut Wohl), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1999 14-17 |
| 163. | Aldus Rona Goffen: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 77; Pope-Hennessy somt meerdere interpretaties op, waarvan één waarbij er twee verschillende mythen door elkaar gehaald worden, hij noemt drie figuren die geïdentificeerd zijn: Hercules, Theseus en Nestor: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 417 |
| 164. | Dit wordt ondermeer geconstateerd door Goffen en Pope-Hennessy: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 73-79; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 15 |
| 165. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 17 |
| 166. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 15 |
| 167. | Marmeren beelden die niet voltooid waren, zijn zeer uitzonderlijk in het quattrocento aldus Pope-Hennessy: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 15-16 en 15-18 |
| 168 | Volgens Pope-Hennessy is de Madonna van de trappen pas in het eerste decennium van de zestiende eeuw gemaakt: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 414 |
| 169. | Aldus Rona Goffen die zoals de titel van haar boek al zegt het werk van Michelangelo in het kader plaats van de rivaliteit (paragone) tussen kunstenaars die elkaar willen overtreffen (emulatio): Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 82 |
| 170. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 28 |
| 171. | Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 85, 87 |
| 172. | Het verhaal over de beide beelden van Bacchus (Michelangelo en Sansovino) is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 963-964, 973; Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 97-102; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 38-43; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 29-32; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture’ volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 18-23, 420-421; 457 |
| 173. | Aldus Rona Goffen. Volgens Pope-Hennessy is de hand met de beker wel degelijk een tijd verloren geweest en tekende Maarten van Heemskerck waarschijnlijk gewoon wat hij zag: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 97; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 421 |
| 174. | Condivi, A., The life of Michelangelo, (edited by Hellmut Wohl), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1999 23-24 |
| 175. | Deze analyse is en dan veel uitvoeriger te lezen in: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 97-101 |
| 176. | Kieft schrijft over de wijze waarop Sansovino Michelangelo overtreft: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 31, 29-32 |
| 177. | Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 156 |
| 178. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 414 |
| 179. | Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 158 |
| 180. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 17-18, 72-73 |
| 181. | Pope-Hennessy beschrijft in het kort de auteurs die dit beeld als een David beschouwen: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 435 |
| 182. | Dit verhaal over het borstbeeld van Brutus is ondermeer gebaseerd op: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1965 (reprinted 1990) 263-266 |
| 183. | Het verhaal over de David van marmer is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 369-370; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 3-6; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 47-48; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 40-46; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 348 |
| 184. | Aldus Vasari in zijn Introduzione alle Tre Arti del Disegno uit zijn Vite, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 34 |
| 185. | Vasari, G., Vasari on Technique, New York, 1960 152-153, geciteerd uit: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 107 |
| 186. | Het verhaal over de bronzen David van Donatello is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 443-445; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 217-219; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 77-86; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 147-155, 336 ; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 354-355; wat betreft de datering zijn er twee groepen te onderscheiden: één groep die het rond 1430-1432 dateert en de andere, een minderheid, waaronder Pope-Hennessy noemt 1440: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 354 |
| 187. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 150 |
| 188. | Aldus Vasari geciteerd uit: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 78 |
| 189. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/Paris 1993 152 |
| 190. | Aldus Vasari geciteerd uit: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 78 |
| 191. | Overgenomen uit: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 219 |
| 192. | De seksuele geaardheid zegt volgens Pope-Hennessy niets over de intenties van de kunstenaar; Janson gaat vrij uitgebreid in op de vermeende homoseksualiteit van Donatello: Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 354; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 85-86 |
| 193. | Zowel Janson als Pope-Hennessy trekken deze link met Alberti’s boek over beeldhouwkunst: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 82; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 152 |
| 194. | De volgende literatuur is voor de David van Verrocchio gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 762-763; Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 130; 385 |
| 195. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 385 |
| 196. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 130 |
| 197. | Voor de David van Michelangelo is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 964-968; Gill, A., ‘Il Gigante Florence en Michelangelo’s David 1492-1504,’ Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen (engelse uitgave 2002) 2004 156 e.v.; Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 119-131; Hartt, F., David by the hand of Michelangelo The original model discovered, Thames and Hudson, London 1987; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 51-61; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 38-42; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 2000 (paperback edition) 36-41, 421-423 |
| 198. | Aldus Vasari, geciteerd uit: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 422 |
| 199. | Het contract voor de David: Holt, G.E., A documentary history of art volume II, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) 4-5 |
| 200. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel II 208 |
| 201. | Hartt heeft hier een boek over geschreven: Hartt, F., David by the hand of Michelangelo The original model discovered, Thames and Hudson, London 1987 |
| 202. | Zowel aan de voor- als achterzijde: Hartt, F., David by the hand of Michelangelo The original model discovered, Thames and Hudson, London 1987 78, 102. |
| 203. | Aldus Frederik Hartt: Hartt, F., David by the hand of Michelangelo The original model discovered, Thames and Hudson, London 1987 97 |
| 204. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 41 |
| 205. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 41 |
| 206. | Volgens een andere schrijver wijst de grote rechterhand op de manu fortis ofwel de sterke hand. Die is dan als een symbool te duiden. Een hand geleid door God die het kwaad bestrijdt: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 56-57 |
| 207. | Het verhaal over deze beslissing waar het beeld nu precies moest komen te staan: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 123-126; ook Pope-Hennessy schrijft hier over: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 423 |
| 208. | Ook dit deel van het verhaal is volledig gebaseerd op en na te lezen in: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 129-130 |
| 209. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel II 208 |
| 210. | Geciteerd uit Hibbard: Hibbard, H., Michelangelo, Thames and Hudson, London 1983 (reprinted 1988) 53-54 |
| 211. | Het verhaal over de Mattheüs is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 971-972; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 92-95; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 55-57; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 41-45, 423-424 |
| 212. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 424 |
| 213. | Kieft schrijft hier onder meer over onder het kopje: Michelangelo’s techniek van beeldhouwen in: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 55-57, 55-56 |
| 214. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 976 |
| 215. | Pope-Hennessy geeft een uiterst informatief overzicht van de vijf contracten: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 425- 432; voor het verhaal van de vier slaven is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 976-978; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 148-152; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London 1980 (reprinted 2000) 97-99; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance&Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 91-97, 434 |
| 216. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 976 |
| 217. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 95 |
| 218. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 434 |
| 219. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 95 |
| 220. | Aldus Vasari, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 63 |
| 221. | Voor de beelden van de Nieuwe Sacristie is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1015-1021; Hibbard, H., Michelangelo, Thames and Hudson, London 1983 (reprinted 1988) 177-202; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 116-125; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance&Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 47-79; 437-441 |
| 222. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 438 |
| 223. | Geciteerd en vertaald uit: Holt, G.E., A documentary history of art, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) volume II 15 |
| 224. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 196 |
| 225. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 61 |
| 226. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 62 |
| 227. | Geciteerd uit: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 184 |
| 228. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 55 |
| 229. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1016 |
| 230. | Geciteerd uit: Sala, C., Michelangelo Beeldhouwer, Schilder, Architect, Atrium/Terrail 1995 (Nederlandse editie 1996) Alphen aan den Rijn 114 |
| 231. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1017 |
| 232. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 79 |
| 233. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel II 292-312 |
| 234. | Voor de Pietà is naast de volgende literatuur met name gebruik gemaakt van het proefschrift van Ghislain Kieft: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1187-1188; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 280-286; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 onder de kopjes: Het meetmodel, Beeldhouwen zonder meetmodel en De Duomo Pietà van Michelangelo 57-65, 77-88; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 200-202; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 104-108; 446-447 |
| 235. | Aldus Vasari, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 93; voor literatuur over de Anna-te-drieën zie onder meer: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpturevolume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 121, 466 |
| 236. | Kieft stelt zich zelf de vraag of hier misschien al geen meetmodel gebruikt is. Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 93 |
| 237. | Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 57-68, en de Appendix met de titel: Gebruikte Michelangelo modellen? 365-372, verder onder de kop Beeldhouwen zonder meetmodel: De Duomo Pietà van Michelangelo 77-92 |
| 238. | Aldus Condivi in een vertaling van Kieft: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 79-80; Condivi, A., The life of Michelangelo, (edited by Hellmut Wohl), The Pennsylvania State University Press, University Park, Pennsylvania 1999 79-80 |
| 239. | Geciteerd uit Hibbard: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 282 |
| 240. | Vasari, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 82 |
| 241. | Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 88 |
| 242. | Het verhaal over de Overwinning van Buonarroti is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 977-978, 1189-1191; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 202-208; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 118-121; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 97-99, 433-434 |
| 243. | Zowel Hibbard als Kieft halen dit fragment aan: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 204; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 121 |
| 244. | Aldus Andres en Pope-Hennessy: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 979; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 433 |
| 245. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 202 |
| 246. | Aldus Vasari, geciteerd en vertaald uit: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 470 |
| 247. | Een vraag die door ondermeer door Andres negatief beantwoord wordt: Giovannis virtuoso formal succes has been accomplished at the expense of psychological content: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1192 |
| 248. | Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 136 |
| 249. | Het verhaal over de Judit en Holofernes is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 581-609; Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 82-89, 120, 219-221; Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 198-205; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 280-283, 347; Pope-Hennessy, J., Italian Renaissance Sculpture volume II, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 41, 359-360; voor wat de inscripties betreft: Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 280 |
| 250. | Deze interpretatie wordt niet door elke schrijver gedeeld. Volgens Kauffmann was het gat in de hals niet meer dan een gietfout en volgens Janson zijn beide interpretaties (gietfout of wond van eerste slag) mogelijk: Janson, H.W., The Sculpture of Donatello, Princeton University Press, Princeton/New Jersey 1963 204; Bennett en Wilkins, maar ook Pope-Hennessy gaan wel uit van de in de tekst beschreven uitleg: Bennett, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 220; Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 285 |
| 251. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 281 |
| 252. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 347 |
| 253. | Pope-Hennessy, J., Donatello Sculptor, Abbeville Press, New York/ London/ Paris 1993 286 |
| 254. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 197 |
| 255. | Het verhaal over de Hercules en Cacus van Bandinelli is naast de volgende literatuur met name gebaseerd op de hoofdstukken getiteld: De bluf van Bandinelli en Bandinelli’s nieuwe techniek van beeldhouwen van Ghislain Kieft; Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 359-365; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 29-41 (met name: 34-41), 47-68; Kunth, M., Herkules tötet Kakus Ein Bozzetto von Pierre Puget Sklupturensammmlung Staatliche Museen zu Berlin, 1991; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon London 1996 (2000 paperback edition) 130-131, 472 |
| 256. | Aldus Vasari in zijn Leven over Baccio Bandinelli, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 37 |
| 257. | In de gangbare en gerenommeerde literatuur wordt het model sinds 1923 door Brinckmann toegewezen aan Bandinelli en dit wordt onder andere herhaald door Pope-Hennessy: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 472; zoniet door het museum in Berlijn waar het model sinds 1901 te zien is. Daar wordt het model na 1991 toegeschreven aan Pierre Puget: Kunth, M., Herkules tötet Kakus Ein Bozzetto von Pierre Puget Sklupturensammmlung Staatliche Museen zu Berlin,1991 4; hoe dan ook het beeld komt wonderwel overeen met de beschrijving van Vasari in zijn Leven van Bandinelli. |
| 258. | Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 40 |
| 259. | Aldus Vasari in zijn Leven over Baccio Bandinelli, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 41 |
| 260. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel II 236 |
| 261. | Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 360, voor de restauratie zie voetnoten 82-84 |
| 262. | Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 360 |
| 263. | Dit verhaal wordt uitgebreid uit de doeken gedaan door Rona Goffen en is na te lezen in: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 364-366 |
| 264. | Geciteerd en vertaald uit: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 364 |
| 265. | Volgens Kieft heeft Baccio Bandinelli inderdaad een meetmodel voor zijn Hercules en Cacus gebruikt: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 66 e.v. |
| 266. | Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/London 2002 351-354; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 68 |
| 267. | Plinius de Oudere, geciteerd uit: Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 89 |
| 268. | Geciteerd uit: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 351 |
| 269. | Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 68 |
| 270. | Voor het verhaal over de Pietà van Bandinelli is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A.,The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1188-1189; Goffen, R., Renaissancerivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/London 2002 381-383; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld inde Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 77; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance & Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 169, 472-473 |
| 271. | Aldus Vasari in zijn Leven van Baccio Bandinelli, geciteerd uit: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 77 |
| 272. | Volgens Pope-Hennessy was er nog sprake van een vierde beeld en wel van Caterina van Siena; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 473 |
| 273. | Dit deel van het verhaal is gebaseerd op en na te lezen in: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 381-383 |
| 274. | Voor de Perseus van Benvenuto Cellini is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1214-1216; Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 334-335, 340, 360-366; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 133-135, 478-479; Scalini, M., Benvenuto Cellini, Scala, Istituto Fotografico Editoriale, S.p.A., Antella (Florence) 1995 35, 38-41, 59-68 |
| 275. | Rona Goffen heeft in haar boek een aardig stuk geschreven over de rivaliteit tussen Cellini en Bandinelli in een hoofdstuk getiteld: Bandinelli and Cellini: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 341-385 |
| 276. | Aldus Benvenuto Cellini in zijn autobiografie, geciteerd uit: Goffen, R., Renaissance rivals Michelangelo, Leonardo, Raphael, Titian, Yale University Press, New Haven/ London 2002 342 |
| 277. | Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 (voor het eerst in 1728 in druk verschenen, eind 16e eeuw geschreven) 344 |
| 278. | Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 (voor het eerst in 1728 in druk verschenen, eind 16e eeuw geschreven) 340 |
| 279. | Scalini, M., Benvenuto Cellini, Scala, Istituto Fotografico Editoriale, S.p.A., Antella (Florence), 1995 40 |
| 280. | Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 (voor het eerst in 1728 in druk verschenen, eind 16e eeuw geschreven) 334 |
| 281. | Scalini, M., Benvenuto Cellini, Scala, Istituto Fotografico Editoriale, S.p.A., Antella (Florence) 1995 59 |
| 282. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 133 |
| 283. | Geciteerd en vertaald uit: Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 133 |
| 284. | Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 (voor het eerst in 1728 in druk verschenen, eind 16e eeuw geschreven) 402; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 133 |
| 285. | Cellini, B., Het leven van Benvenuto Cellini, Querido, Amsterdam 1969 (voor het eerst in 1728 in druk verschenen, eind 16e eeuw geschreven) 383 |
| 286. | Voor het beeld, de Sabijnse Maagdenroof, van Giambologna is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1192-1213; Ceysson, B., Bresc-Bautier, G., Fagiolo dell’Arco, M., Souchel, F., Sculpture The great tradition from the fifteenth century to the eigteenth, Editie Benedikt Taschen Verlag GmbH, Köln 1996 131-133; Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 94-95; Olson, R.J.M., Italian renaissance sculpture, Thames and Hudson, London 1992 199-200, Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 146-155, 489-490; de monografie over Giambologna (Giovanni Bologna) van Charles Avery, Giambologna: the complete sculpture, Phaidon Press, Oxford 1987 is hier niet gebruikt. |
| 287. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1213 |
| 288. | Voor een nadere uitleg van het meetmodel en de wijze waarop door middel van een lattenconstructie steeds gemeten wordt zie hoofdstuk II getiteld: Bandinelli’s nieuwe techniek van beeldhouwen: Kieft, G., Het brein van Michelangelo Kunst, Kunsttheorie en de constructie van het beeld in de Italiaanse Renaissance, Proefschrift Utrecht 1994 47-76 |
| 289. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 153 |
| 290. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 490 |
| 291. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 221; het verhaal over de fontein van Neptunes is gebaseerd op en na te lezen bij: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1218-1220; Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 220-226, 481-483 |
| 292. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 225 |
| 293. | Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance& Baroque Sculpture volume III, Phaidon, London 1996 (2000 paperback edition) 482 |
| |
