Roma moderna De Rioni van het huidige Rome overzichtskaart

De Rioni van het huidige Rome, ontstaan en ontwikkeling.
Overzicht van de 22 huidige rioni van Rome Klik hier of op de kaart voor een vergroting ervan met meer details. Voor een compleet stratenplan van Rome klik hier
Al vanaf de late koningstijd (6e eeuw vC.) is Rome verdeeld in regiones (de latijnse benaming voor districten). Van dit woord is het Italiaanse rioni afgeleid. De regiones waren een administratieve onderverdeling van de stad.
Ontstaan en ontwikkeling van de rioni:
Koning Servius Tullius deelde Rome in - binnen de muur van Servius Tullius - in IV regiones: Roma quattuor regionum. Door de groei van de stadsbevolking kwam de 1e keizer Octavianus Augustus (27 vC. - 14 nC.) met een herindeling in XIV regiones en betrok hierbij ook het gebied buiten de oude muur van Servius Tullius. Uiteindelijk vormde de Aureliaanse muur, aangelegd door keizer Aurelianus, vanaf 280 nC. de buitengrens van de regiones: Roma quattuordecim regionum. (Deze Aureliaanse muur vormt nog heden grotendeels de buitengrens ook van de moderne rioni, alleen de rioni Borgo, Prati en gedeltelijk Trastevere vallen buiten deze oude Aureliaanse muur). Voor de inwoners van Rome bleef deze indeling van Augustus gevoelsmatig gehandhaafd, ondanks vele officiële wijzigingen en indelingen, zoals door de senatoren van Cola di Rienzo en Napoleon, tot 1743. In 1743 maakte paus Benedictus XIV een precies omschreven herindeling in XIV Rioni en werden deze ook met plaquettes aangegeven in de grensstraten tussen de rioni.
Eén van de criteria voor de indeling was voor Benedictus XIV het aantal inwoners van een district. Dit verklaart het verschil in grootte tussen de rioni en geeft samen met de herziening in 1921 een idee van de bevolkingsconcentratie in Rome in de loop der eeuwen. Deze rioni kunnen haast beschouwd worden als afzonderlijke kleinere leefeenheden, elk met hun eigen karakteristieken en sfeer. Aanvankelijk omvatte de rione Borgo ook de Cittá Leonina/ Vaticaanstad, omgeven de muur van Paus Leo IV . Maar na het Verdrag van Lateranen - scheiding Italië en Vaticaan - in 1929 hoort Vaticaanstad niet meer bij Rome en valt sindsdien dus buiten de XXII Rioni van Rome.	Plaquette van Rione VIII
In 1921 werden de rioni vermeerderd van 14 tot 22, door een aantal rioni op te splitsen. Hiermee was de huidige indeling van Rome in XXII Rioni voltooid. De Rioni vanaf 1921.

ROMA IV REGIONES (gebied binnen de Serviaanse muur)
Roma IV Regiones	Roma IV Regiones met heuvelrelief
ROMA REGIONUM QUATTUOR: Volgens de traditie heeft koning Servius Tullius het pomerium van de stad ( het gewijde deel, waarin niet begraven mocht worden en geen legioenen in wapenrusting mochten komen) in gedeel in 4 regiones (districten). Het pomerium besloeg het gebied binnen de Serviaanse muur, behalve de Capitolinus, waarschijnlijk omadat deze heuvel altijd beschouwd als de burcht en het religieuze centrum van de stad en niet als apart onderdeel. Ook de Aventinus viel niet binnen het pomerium. Het pomerium was verdeeld in 4 regiones: I. Suburana , omvatte de Sucusa, Ceroliensis en Caelius II. Esquilina , omvatte de Oppius en Cispius III. Collina , omvatte de Quirinalis en de Viminalis IV. Palatina , omvatte de Palatinus, Velia en Cermalus Deze indeling in IV Regiones bleef van kracht tot keizer Augustus.

ROMA XIV Regiones (gebied zoals later binnen de Aureliaanse muur).

Octavianus Augustus, de eerste keizer (27 vC. - 14nC), breidde het aantal regiones uit van 4 tot 14 en ging daarbij buiten de grenzen van de oude Serviaanse muur en bestreek ongeveer het gebied dat later omsloten werd door de Aureliaanse muur. Alhoewel deze regiones meestal aangehaald werden met hun nummer, hadden ze ook namen die refereerden aan een belangrijk kenmerk ervan.
De XIV regiones waren:

*Regio I*	*Porta Capena* (de meest zuidelijke poort Serviaanse muur)
*Regio II*	*Caelimontium* (de Caelius met zijn kleinere toppen)
*Regio III*	*Isis et Serapis* (de tempels van Isis en Serapis)
*Regio IV*	*Templum Pacis* (de tempel van Vrede)
*Regio V*	*Esquiliae* (buiten het bebouwde gedeelte)
*Regio VI*	*Alta Semita* (de hoger gelegen Semietische wijk)
*Regio VII*	*Via Lata* (de latere Via Flaminia)
*Regio VIII*	*Forum Romanum vel Magnum* (het Forum Romanum)
*Regio IX*	*Circus Flaminius* (Circus van Flaminius)
*Regio X*	*Palatium* (de Palatinus)
*Regio XI*	*Circus Maximus* (Circus Maximus)
*Regio XII*	*Piscina Publica* (openbaar zwembad)
*Regio XIII*	*Aventinus* (de Aventinus)
*Regio XIV*	*Transtyberim* (de wijk aan de overzijde van de Tiber)

Roma XIV Regiones

ROMA XIV RIONI (1743 door paus Benedictus XIV)
In 1743 maakte paus Benedictus XIV een nieuwe, nauwkeurig bepaalde en omschreven indeling in XIV Rioni (districten). Het getal 14 is waarschijnlijk in navolging van keizer Augsutus gekozen. De grootte van de afzonderlijke rioni werd gebaseerd op het aantal inwoners, hierdoor verschillen ze erg in grootte. In de grensstraten tussen de rioni werden aan weerszijden plaquettes aangebracht met daarop de naam, nummer en embleem/wapenschild van de rione. De XIV Rioni zijn: I. Monti II. Trevi III. Colonna IV. Campo Marzio V. Ponte VI. Parione VII. Regola VIII. Sant'Eustachio IX. Pigna X. Campitelli XI. Sant'Angelo XII. Ripa XIII. Trastevere XIV. Borgo	Roma XIV Rioni 1743

ROMA XXII RIONI (vanaf 1921)
De bevolking van Rome zó toegenomen dat een herindeling noodzakelijk was geworden. Hiertoe werden vanaf 1874 een aantal rioni opgesplitst, hetgeen in 1921 afgerond was: Rione I (Monti) werd opgesplitst in: I. Monti, XV Esquilino en XVIII Castro Pretorio. Rione III (Colonna) werd opgesplitst in: III Colonna en XVI Ludovisi. Rione II (Trevi) werd opgesplitst in: II Trevi en XVII Sallustiano. Rione X (Campitelli) werd opgesplitst in: X Campitelli en XIX Celio. Rione XII (Ripa) werd opgesplitst in: XII Ripa, XX Testaccio en XXI San Saba. Rione XXII Prati werd als nieuwe toegevoegd ten Noorden van de rione Borgo.	Roma XXII Rioni 1921
Ondanks de groei van het moderne Rome (sinds 1920 was de stad in oppervlakte meer dan verdrievoudigd) werd de kwalificatie "rione" aan geen enkel district meer toegekend. Het gebied rond de historische kern van de 22 rioni werd verdeeld in "quartieri" , uiteindelijk 35 in getal, 6 "suburbi" (voorsteden) en 51 "zone" (buitengebied).

QUARTIERI I - Flaminio II - Parioli III - Pinciano IV - Salario V - Nomentano VI - Tiburtino VII - Prenestino-Labicano VIII - Tuscolano IX - Appio Latino X - Ostiense XI - Portuense XII - Gianicolense XIII - Aurelio XIV - Trionfale XV - Della Vittoria XVI - Monte Sacro XVII - Trieste	XVIII - Tor di Quinto XIX - Prenestino-Centocelle XX - Ardeatino XXI - Pietralata XXII - Collatino XXIII - Alessandrino XXIV - Don Bosco XXV - Appio Claudio XXVI - Appio Pignatelli XXVII - Primavalle XXVIII - Monte Sacro Alto XXIX - Ponte Mammolo XXX - San Basilio XXXI - Giuliano-Dalmata XXXII - Europa (EUR) XXXIII - Lido di Ostia Ponente XXXIV - Lido di Ostia Levante XXXV - Lido di Castel Fusano	Kaart van de quartieri en suburbi
SUBURBI TQ - Tor di Quinto DV - Della Vittoria T - Trionfale	A - Aurelio G - Gianicolense P - Portuense
De Rioni van 1921 tot nu:
In het verleden hadden de inwoners een sterk gevoel van te behoren bij hun eigen rione. De rione was gewoonlijk de samenhang waar het gewone volk het grootste deel van zijn leven doorbracht. In elke rione bestond een zekere hiërarchie, aan de top waarvan de caporione (districtshoofd) stond; hij werd gekozen door de adellijke families en vanaf de 2e helft van de 18e eeuw direct door de paus. Omdat Monti beschouwd werd als de belangrijkste van alle rioni had de caporione ervan het privilege een lid van de Magistraten te zijn, dus van het besturend establishment. In de 19e eeuw werd de functie van caporione veranderd in president van het district(sbestuur). De caporione riep dikwijls jonge mannen uit de rione, individueel of in groepen op als een "district leger": het dienen daarin vergrootte hun sociale prestige en respect onder de lokale bevolking van de rione. Omdat nabuurschap gemeengoed was binnen de grenzen van een bepaalde rione, bestond er soms een zekere rivaliteit tussen de inwoners van de verschillende rioni vooral tussen de grotere en meer bevolkte, zoals Monti en Trastevere. (vergelijk de contrada's van de Palio in Siena).
Iedere rione was trots op haar eigen pleinen, gebouwen en monumenten. Vooral de kerken en kleinere religieuze uitingen, zoals straatkapelletjes en de talrijke kleine schrijnen ter er van de maagd Maria (Madonna), in de volksmond Madonella (kleine Madonna's) geheten, die op de hoeken van vele gebouwen hingen. Het onderhoud ervan werd betaald met de spontane giften van de inwoners van de rione. Ofschoon tegenwoordig weinig over is van de nabuurschap-gevoelens, gaf toch een eeuw geleden nog in 1927 de Gemeente Rome opdracht voor een project waarbij een aantal fontanelle rionali (kleine districtsfonteinen) voor de watervoorziening van de bevolking van de rioni;deze fonteinen zijn gebouwd door de kunstenaar Pietro Lombardi.		Madonella aan Palazzo Ricci

Deze fonteinen zijn geïnspireerd door de typische kenmerken van de rione: hieronder links voor de rione Borgo: de fontein van de kanonskogels vlakbij de Engelenburcht, hieronder rechts de fontein voor de rioni Monte en Esquilino, (voorheen één rione), met een herinnering aan de 3 heuvels van de rioni.
fontein van de kanonskogels	fontein van de rioni Monti en Esquilino

HET OUDE ROME - & - ROME VANAF DE MIDDELEEUWEN

De Rioni van het huidige Rome, ontstaan en ontwikkeling.

ROMA

De rioni met hun monumenten, kerken, palazzi, fonteinen, etc.