« «
» »

Voetnoten architectuur Florence

1. Het verhaal over de San Minato al Monte is grotendeels gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 32-44
2. De tekst over de bouw van de Duomo is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 67-71, 242- 246; Zimmermanns, K., ‘Florenz Ein Europäisches Zentrum der Kunst Geschichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont, Köln 1984 (überarbeitete Auflage 1987) 65-76
3. Braunfels beschrijft de periode dat Giotto bouwmeester van de Duomo was en dan met name het document waarin o.a. de voorwaarden van de benoeming opgesomd worden. Braunfels, W.,‘ Mitterliche Stadtbaukunst in der Toskane’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (1979) 216-230
4. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 242-243; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 40-41
5. Voor het verhaal over de koepel is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer London, 1980; King, R., ‘De koepel van Brunelleschi’, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000); Klotz, H.,‘ Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 77-106; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 163-180; Manetti, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 579-1040.
6. Het verhaal over de twee modellen: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer, London 1980 58-69; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 14-16
7. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 167
8. Manetti, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 641-642
9. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 169
10. King, R., ‘De koepel van Brunelleschi’, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) in hoofdstuk 7 met de titel: ‘Een of andere ongekende machine’ 74-90; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 194-199 met name 194
11. Manetti, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 689-751, Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer, London 1980; voor de tekst van het document: 70- 74 en de amendementen 74-77; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 20-22
12. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer. London 1980; van de jaren 1420-1436: 112-113; het jaar 1422: 113-114; het jaar 1424: 115-118; de jaren 1425-1426: 118-126; de jaren 1426-1427: 126-127; de jaren 1428-1429: 127-128; de jaren 1429-1436 en de kapellen en de ijzeren kettingen: 128-131; de jaren 1430-1436 en de voltooiing van de koepel: 131-134; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 29-36 en voor de koepel in onze tijd, scheuren, de restauratie etc. zie: An interpretation of the static behaviour of the cupola 203- 265
13. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer, London 1980 98-102; King, R., ‘De koepel van Brunelleschi’, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) hoofdstuk acht onder de titel ‘De stenen ketting’ 91-97; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 181-184
14. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 880 e.v.; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 173 e.v.
15. King, R., ‘De koepel van Brunelleschi’, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) 124
16. De tekst over de lantaarn is gebaseerd op: King, R., ‘De koepel van Brunelleschi’, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) 174-185; Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 103-105; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore’, Zwemmer, London 1980 137-147; Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 679-970, 1311; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 179-180.
17. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 179
18. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 77-101
19. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 78
20. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 40-43
21. Aldus Manetti in een editie uit 1887. Geciteerd uit: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 53 (voetnoot 3) 161
22. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 107-113
23. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 367-389; Bennet, A., Wilkins, D.G., ‘Donatello’, Phaidon, Oxford 1984 191-199
24. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 216-230 en het document dat nog bewaard is gebleven: 218 e.v.; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 97-100
25. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 239-240
26. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam, 1990 deel I 82
27. Dit verhaal is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 28-32; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 40- 48; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam, 1993 89-92
28. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 117
29. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 118-119.
30. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 189-193
31. Geciteerd uit: Borsook, E.,‘ Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1988 145
32. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 198-208
33. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 200
34. Braunfels, W., ‘Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana’, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 220.
35. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 247
36. Voor deze tekst is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 64-67; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 310-320; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 131-137, 152-162; voor een korte maar goede inleiding op de twee bedelorde kerken in Florence de Santa Croce en de Santa Maria Novella (en de Duomo): Murray, P., ‘The architecture of the Italian renaissance, Thames and Hudson, London 1986 (third edition), 20- 30
37. Voor de kloosterorden (franciscanen en dominicanen) en hun architectuur is gebruik gemaakt van: Braunfels, W., ‘Abendländische Klosterbaukunst’, Köln 1969 177-198.
38. Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 153
39. Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 149-152
40. Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 166
41. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 51-56; 527-528; Zimmerman, K, ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 199-207
42. De volgende literatuur is voor dit verhaal gebruikt: Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1996 53-56; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 527-528
43. Alberti in zijn ‘De re Aedificatoria’. Geciteerd uit: Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 30-31.
44. Trachtenberg, M., Hyman. I., ‘Architecture From prehistory to post-modernism The western tradition’, Harry N. Abrams, Inc., New York 1986 293
45. Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 56-57
46. Dit verhaal is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 102-105; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 183-184; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 260-261, 283-284; een korte maar goede inleiding op de ontwikkeling van Palazzi in Florence is: Murray, P., ‘The architecture of the Italian renaissance’, Thames and Hudson, London1986 (third edition), hoofdstuk vier 63-82.
47. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 152-157
48. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 153
49. De volgende literatuur is hier gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 500-504; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen,’ DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 256-258; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 338-339
50. De volgende boeken zijn gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume II 755-758; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 288-293; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 194-195
51. Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1988 292
52. Deze tekst is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A.,‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 524-527; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 287-288; Trachtenberg, M., & Hyman, I., ‘Architecture from prehistory to post-modernism’, Harry N. Abrams, Inc., New York 1986 292-293; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 238-239
53. Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 238
54. Aldus Alberti in zijn ‘De re Aedificatoria’. Geciteerd uit: Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1988 288
55. Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 45-46
56. Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 293; Wittkower besteedt onder het kopje: ‘De zuil bij Alberti: theorie en praktijk’, ook aandacht aan de opvatting van Alberti dat een arcade niet mocht worden gedragen door zuilen: Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1996 45 – 47
57. Howard, D., ‘ The architectural history of Venice’, B.T. Batsford, London 1987 124
58. Voor het verhaal over Brunelleschi is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I; Fanelli, G., ‘Brunelleschi’, Scala Istituto Fotografico Editoriale, Firenze 1980; Gärtner, P.J., ‘Brunelleschi’, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1998; Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990, Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970; Murray, P., ‘The architecture of the Italian renaissance, Thames and Hudson, London 1986 (third edition) hoofdstuk II 31-50; Pizzigoni, A., ‘Filippo Brunelleschi’, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 157-192.
59. Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 184-185
60. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 15
61. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 43
62. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 22
63. De volgende literatuur is voor dit verhaal gebruikt: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 67-76; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 278-337
64. De geschiedenis van het gebouw wordt uitvoerig uit de doeken gedaan in: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 287-337
65. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 71
66. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 71
67. Hiervoor is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 505-508; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 324-327, 380-384; Zimmerman, K, ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 292-297
68. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 505-508; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 380-383; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 294-295
69. Aldus Alberti in zijn ‘De re Aedificatoria’. Geciteerd uit: Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun,Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 12
70. Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1996 deel I onder de kop: ‘De Centraalbouw in de religieuze architectuur van de Renaissance’ gaat hier over 12-43
71. Geciteerd uit: Wittkower, R.,‘ Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1971 (Nederlandse uitgave 1996) 16
72. Geciteerd uit: Wittkower, R., ‘Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme’, Sun, Nijmegen 1971 (Nederlandse uitgave 1996) 16
73. Dit verhaal is grotendeels gebaseerd op de monografie over Brunelleschi van Saalman en Klotz: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 107-128; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 32- 81; daarnaast is zowel gebruik gemaakt van de biograaf van Brunelleschi, Manetti als Vasari: Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1055-1096; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 180-181
74. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 32-69
75. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 52 e.v.
76. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 49-50
77. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 52
78 Klotz trekt deze vergelijking om te laten zien dat Brunelleschi nog wel degelijk gebruik maakte van de gotische traditie in Florence hoe vernieuwend zijn stijl ook was. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 12, 122
79. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 12
80. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 12
81. Klotz toont in zijn boek aan hoezeer de renaissancestijl van Brunelleschi nog steeds gebruik maakt van en beïnvloed is door de gotische en romaanse traditie in Florence. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 122
82. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 51
83. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 180-181
84. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 70- 75
85. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 70- 75
86. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 70-71
87. Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1994 volume I 349-359; Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 111-121
88. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 64
89. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 126
90. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 73-74
91. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 76
92. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 76
93. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 385-387
94. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 388
95. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 388-389
96. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1155-1160
97. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 401-401
98. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 388
99. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 400-401
100. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 401
101. Het verhaal over de San Lorenzo is grotendeels gebaseerd op: Howard Saalman. Saalman, H, ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 106- 207; verder is ook nog gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 350-353
102. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1179-1180
103. Heinrich Klotz onder het kopje: ‘Florence Cathedral as a Model’ in Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 40-43
104. Aldus Saalman in: Saalman, H., ’The San Lorezenzo Pulpits: A Cosimo Portrait?’, Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz, 30 (1986) 587-89; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 174
105. Dit verhaal over de koepel is te lezen onder het kopje: ‘The Cupola of San Lorenzo: Manetti Ciaccheri and Leon Alberti’ in: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 179-183
106. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 180
107. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 180
108. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 179
109. Voor de tekst over de Oude Sacristie is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 353-355; Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 129-144; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 107-143; Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1266-1269; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 181-182
110. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1229-1230
111. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 142
112. Vitruvius,’ Handboek voor bouwkunde,’ Athenaeum-Polak&van Gennep, Amsterdam 1997 (vertaling van Ton Peters) 86
113. Te vinden onder het kopje: ‘Old Sacristy proportions’: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 208-209
114. Zowel Klotz als Saalman wijzen hierop en met name de eerste auteur gaat hier uitgebreid op in onder de kop: ‘The Bapstisterium in Padua’, Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 133-138, 140-144. Volgens Saalman kon Brunelleschi in de mozaïeken van het Baptisterium al genoeg voorbeelden vinden en hoefde hij dus niet per se de doopkapel in Padua als voorbeeld te nemen: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 128
115. Het originele citaat van deze parafrase is te vinden in: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 143
116. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 128
117. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 317 e.v.
118. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 123-141
119. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 127
120. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 75-76. Ook Heinrich Klotz gaat in zijn boek in op de verschillen tussen een architect als Michelozzo en Brunelleschi: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 12-15, 21-22
121. Aldus Manetti in een editie uit 1887. Geciteerd uit: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 53 (voetnoot 3) 161
122. Vasari beschrijft op welke wijze Brunelleschi het perspectief ontdekte op het moment dat hij bij de ingang in de Duomo stond en richting het Baptisterium keek. “Hij hield zich diepgaand bezig met de perspectief [……] hij construeerde een perspectief met behulp van de plattegrond, de dwarsdoorsnede en met toepassing van elkaar snijdende lijnen, wat een werkelijk heel vernuftige ontdekking was, waar de tekenkunst veel baat bij vond. Hij had hier zoveel plezier in dat hij eigenhandig het plein voor de San Giovanni natekende, met al die uit marmeren platen bestaande zwarte en witte vakken, [……]’ Vasari, G., ‘ De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 159; Alberti in zijn ‘De Pictura’ schrijft: ‘Every painter shows that this is so when, led by nature, he places himself at a distance from what he is painting, almost as though he were looking for the point and angle of the visual pyramid from which the painted objects might best be viewed. But since we see that this is a single surface of wall or panal, on which the painter tries to represent many surfaces included in th visual pyramid,he had best cut across this pyramid somewhere, so that he may express similar outlines and colors.’ Geciteerd uit: Holt, G.E., ‘A documentary history of art’, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) Volume I 209
123. Het verhaal over de Pazzi-kapel is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 725-727; Pizzigoni, A., ‘Filippo Brunelleschi’, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 108-117; maar vooral op: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 211-285
124. De beschrijving in het verhaal is gebaseerd op: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 234-250
125. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 40
126. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 254 e.v.
127. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 254
128. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 255-257
129. De tekst over de Barbadori-kapel is gebaseerd op de volgende literatuur: Pizzigoni, A., ‘Filippo Brunelleschi’, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 60-63; Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 145-149; Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 82-106.
130. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 1097
131. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 95-96
132. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 171
133. De invloed van de middeleeuwse traditie en dan met name van het Bigallo is te lezen bij: Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 25-31.
134. Klotz, H., ‘Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition’, Rizzoli, New York 1990 25-26
135. De tekst over de Santo Spirito is hoofdzakelijk gebaseerd op: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 339-379; maar daarnaast is ook gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’ , Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 359-360; Pizzigoni, A., ‘Filippo Brunelleschi’, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 122-135; Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1386, 1514, 1515, 1529, 1538, 1540, 1542-1543; Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 189-190.
136. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 189
137. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1539-1540
138. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 363
139. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 183
140. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 349-350
141. Bram Kempers heeft een aardig boek geschreven over de invloed van rijke families op de kunst en dan onder meer over hun kapellen. In dit verband zijn met name ‘Florentijnse families’ interessant. Kempers, B., ‘Kunst macht en mecenaat Het beroep van schilder in sociale verhoudingen 1250-1600’, De Arbeiderspers, Amsterdam 1987 189-248 Het boek is hier op het internet te lezen
142. Vasari, G., ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione’, Contact, Amsterdam 1990 deel I 183
143. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 361-363
144. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 349-350
145. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1538, 1542-1543
146. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 364
147. Dit verhaal over de gevel is volledig gebaseerd op en na te lezen bij: Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 373-377
148. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 374
149. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 374
150. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 375
151. Manetti, di, A., ‘The life of Brunelleschi’, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1510-1539
152. Saalman, H., ‘Filippo Brunelleschi The Buildings’, Zwemmer, London 1993 378
153. Voor het verhaal van de gevel is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) hoofdstuk II ‘The facade of San Lorenzo in Florence’ 53-68; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 943-946; Hibbard, H., ‘Michelangelo’, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) onder het kopje: ‘The façade of San Lorenzo’ 161-167; Murray, L., ‘Michelangelo’, Thames&Hudson, London 1980 (reprinted 2000) 108-113
154. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) onder het kopje: “Michelangelo’s ‘Theory’ of Architecture” 47
155. Dit komt met name aan bod in het hoofdstuk: ‘The fortifications of Florence’ in: Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 120- 135; 126 e.v. wordt de dynamische benadering, (een heel andere dan de statische) van Michelangelo besproken
156. Voor de architectuur van de Nieuwe Sacristie is met name gebruik gemaakt van Ackerman. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) ‘The Medici chapel’ 69-119; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 943-993; Hibbard, H., ‘Michelangelo’, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) “Michelangelo’s Medicean Architecture’ 209-212; Murray, L., ‘Michelangelo’, Thames&Hudson, London 1980 (reprinted 2000) 113-125
157. Ackerman geeft een duidelijke beschrijving waarin Michelangelo afwijkt van de vitruviaanse canon. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) ondermeer bij 75, 89, 90. Ook Peter Murray schetst in het kort de afwijkingen van de klassieke regels: Murray, P., ‘The architecture of the Italian Renaissance’, Thames and Hudson, London 1986 (third edition) 175-176
158. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 78
159. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 87-88
160. Hibbard, H., ‘Michelangelo’, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 202
161. Het verhaal over de Laurenziana bibliotheek is gebaseerd op: Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) het hoofdstuk getiteld ‘The Library of San Lorenzo’ 95-119; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 953-957; Hibbard, H., ‘Michelangelo’, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) onder de kop: ‘The Biblioteca Laurenzina’ 212-219; Murray, L., ‘Michelangelo’, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 125-130
162. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 98
163. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 98
164. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 99
165. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 101
166. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 104
167. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 104 e.v.
168. Er is sprake van ‘‘an irony in this reaction’’ d.w.z. kritiek op de zuilen in het muurvlak. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 955
169. Murray, L., ‘Michelangelo’, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 130; Ackerman vermeldt dit niet, hij schrijft ‘technical ingenuity’: Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 111
170. Ackerman, J.S., ‘The architecture of Michelangelo’, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 113
171. Hibbard, H., ‘Michelangelo’, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 215-216
172. Voor de architectuur van het Palazzo Pitti en de Bobolituin is de volgende literatuur gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1136-1141, 1147-1174, 1176-1177; Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 403-413, 447-448; Zimmerman, K., ‘Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen’, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 358-371
173. Borsook, E., ‘Stergids Florence’, Agon, Amsterdam 1993 448
174. Andres G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1174-1175
175. De tekst over het huis van Federico Zuccari is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., ‘The Art of Florence’, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1178-1179