| | |
| 1. | Het verhaal over de San Minato al Monte is grotendeels gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 32-44 |
| 2. | De tekst over de bouw van de Duomo is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 67-71, 242- 246; Zimmermanns, K., Florenz Ein Europäisches Zentrum der Kunst Geschichte Denkmäler Sammlungen, DuMont, Köln 1984 (überarbeitete Auflage 1987) 65-76 |
| 3. | Braunfels beschrijft de periode dat Giotto bouwmeester van de Duomo was en dan met name het document waarin o.a. de voorwaarden van de benoeming opgesomd worden. Braunfels, W., Mitterliche Stadtbaukunst in der Toskane, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (1979) 216-230 |
| 4. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 242-243; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 40-41 |
| 5. | Voor het verhaal over de koepel is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004; Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer London, 1980; King, R., De koepel van Brunelleschi, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000); Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 77-106; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 163-180; Manetti, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 579-1040. |
| 6. | Het verhaal over de twee modellen: Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer, London 1980 58-69; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 14-16 |
| 7. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 167 |
| 8. | Manetti, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 641-642 |
| 9. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 169 |
| 10. | King, R., De koepel van Brunelleschi, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) in hoofdstuk 7 met de titel: Een of andere ongekende machine 74-90; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 194-199 met name 194 |
| 11. | Manetti, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 689-751, Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer, London 1980; voor de tekst van het document: 70- 74 en de amendementen 74-77; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 20-22 |
| 12. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer. London 1980; van de jaren 1420-1436: 112-113; het jaar 1422: 113-114; het jaar 1424: 115-118; de jaren 1425-1426: 118-126; de jaren 1426-1427: 126-127; de jaren 1428-1429: 127-128; de jaren 1429-1436 en de kapellen en de ijzeren kettingen: 128-131; de jaren 1430-1436 en de voltooiing van de koepel: 131-134; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 29-36 en voor de koepel in onze tijd, scheuren, de restauratie etc. zie: An interpretation of the static behaviour of the cupola 203- 265 |
| 13. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer, London 1980 98-102; King, R., De koepel van Brunelleschi, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) hoofdstuk acht onder de titel De stenen ketting 91-97; Fanelli, G., Fanelli, M., ‘Brunelleschi’s Cupola Past and Present of an Architectural Masterpiece’, Mandragora Firenze 2004 181-184 |
| 14. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 880 e.v.; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 173 e.v. |
| 15. | King, R., De koepel van Brunelleschi, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) 124 |
| 16. | De tekst over de lantaarn is gebaseerd op: King, R., De koepel van Brunelleschi, Bezige Bij, Amsterdam 2002 (Engelse druk 2000) 174-185; Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 103-105; Saalman, H., Filippo Brunelleschi: The Cupola of Santa Maria Del Fiore, Zwemmer, London 1980 137-147; Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 679-970, 1311; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 179-180. |
| 17. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 179 |
| 18. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 77-101 |
| 19. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 78 |
| 20. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 40-43 |
| 21. | Aldus Manetti in een editie uit 1887. Geciteerd uit: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 53 (voetnoot 3) 161 |
| 22. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 107-113 |
| 23. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 367-389; Bennet, A., Wilkins, D.G., Donatello, Phaidon, Oxford 1984 191-199 |
| 24. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 216-230 en het document dat nog bewaard is gebleven: 218 e.v.; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 97-100 |
| 25. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 239-240 |
| 26. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam, 1990 deel I 82 |
| 27. | Dit verhaal is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 28-32; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 40- 48; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam, 1993 89-92 |
| 28. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 117 |
| 29. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 118-119. |
| 30. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 189-193 |
| 31. | Geciteerd uit: Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1988 145 |
| 32. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 198-208 |
| 33. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 200 |
| 34. | Braunfels, W., Mittelalterliche Stadtbaukunst in der Toskana, Gebr. Mann Verlag, Berlin 1953 (herdruk 1979) 220. |
| 35. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 247 |
| 36. | Voor deze tekst is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 64-67; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 310-320; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 131-137, 152-162; voor een korte maar goede inleiding op de twee bedelorde kerken in Florence de Santa Croce en de Santa Maria Novella (en de Duomo): Murray, P., The architecture of the Italian renaissance, Thames and Hudson, London 1986 (third edition), 20- 30 |
| 37. | Voor de kloosterorden (franciscanen en dominicanen) en hun architectuur is gebruik gemaakt van: Braunfels, W., Abendländische Klosterbaukunst, Köln 1969 177-198. |
| 38. | Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 153 |
| 39. | Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 149-152 |
| 40. | Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 166 |
| 41. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 51-56; 527-528; Zimmerman, K, Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 199-207 |
| 42. | De volgende literatuur is voor dit verhaal gebruikt: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 53-56; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 527-528 |
| 43. | Alberti in zijn De re Aedificatoria. Geciteerd uit: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 30-31. |
| 44. | Trachtenberg, M., Hyman. I., Architecture From prehistory to post-modernism The western tradition, Harry N. Abrams, Inc., New York 1986 293 |
| 45. | Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 56-57 |
| 46. | Dit verhaal is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 102-105; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 183-184; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 260-261, 283-284; een korte maar goede inleiding op de ontwikkeling van Palazzi in Florence is: Murray, P., The architecture of the Italian renaissance, Thames and Hudson, London1986 (third edition), hoofdstuk vier 63-82. |
| 47. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 152-157 |
| 48. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 153 |
| 49. | De volgende literatuur is hier gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 500-504; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 256-258; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 338-339 |
| 50. | De volgende boeken zijn gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume II 755-758; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 288-293; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 194-195 |
| 51. | Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1988 292 |
| 52. | Deze tekst is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A.,The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 524-527; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 287-288; Trachtenberg, M., & Hyman, I., Architecture from prehistory to post-modernism, Harry N. Abrams, Inc., New York 1986 292-293; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 238-239 |
| 53. | Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 238 |
| 54. | Aldus Alberti in zijn De re Aedificatoria. Geciteerd uit: Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1988 288 |
| 55. | Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 45-46 |
| 56. | Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 293; Wittkower besteedt onder het kopje: De zuil bij Alberti: theorie en praktijk, ook aandacht aan de opvatting van Alberti dat een arcade niet mocht worden gedragen door zuilen: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 45 47 |
| 57. | Howard, D., The architectural history of Venice, B.T. Batsford, London 1987 124 |
| 58. | Voor het verhaal over Brunelleschi is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I; Fanelli, G., Brunelleschi, Scala Istituto Fotografico Editoriale, Firenze 1980; Gärtner, P.J., Brunelleschi, (Masters of Italian Art), Könemann, Köln 1998; Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990, Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970; Murray, P., The architecture of the Italian renaissance, Thames and Hudson, London 1986 (third edition) hoofdstuk II 31-50; Pizzigoni, A., Filippo Brunelleschi, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 157-192. |
| 59. | Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 184-185 |
| 60. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 15 |
| 61. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 43 |
| 62. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 22 |
| 63. | De volgende literatuur is voor dit verhaal gebruikt: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 67-76; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 278-337 |
| 64. | De geschiedenis van het gebouw wordt uitvoerig uit de doeken gedaan in: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 287-337 |
| 65. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 71 |
| 66. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 71 |
| 67. | Hiervoor is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 505-508; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 324-327, 380-384; Zimmerman, K, Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 292-297 |
| 68. | Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A, The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 505-508; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 380-383; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 294-295 |
| 69. | Aldus Alberti in zijn De re Aedificatoria. Geciteerd uit: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun,Nijmegen 1996 (oorspronkelijke Engelse uitgave 1971) 12 |
| 70. | Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1996 deel I onder de kop: De Centraalbouw in de religieuze architectuur van de Renaissance gaat hier over 12-43 |
| 71. | Geciteerd uit: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1971 (Nederlandse uitgave 1996) 16 |
| 72. | Geciteerd uit: Wittkower, R., Grondslagen van de architectuur in het tijdperk van het humanisme, Sun, Nijmegen 1971 (Nederlandse uitgave 1996) 16 |
| 73. | Dit verhaal is grotendeels gebaseerd op de monografie over Brunelleschi van Saalman en Klotz: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 107-128; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 32- 81; daarnaast is zowel gebruik gemaakt van de biograaf van Brunelleschi, Manetti als Vasari: Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1055-1096; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 180-181 |
| 74. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 32-69 |
| 75. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 52 e.v. |
| 76. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 49-50 |
| 77. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 52 |
| 78 | Klotz trekt deze vergelijking om te laten zien dat Brunelleschi nog wel degelijk gebruik maakte van de gotische traditie in Florence hoe vernieuwend zijn stijl ook was. Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 12, 122 |
| 79. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 12 |
| 80. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 12 |
| 81. | Klotz toont in zijn boek aan hoezeer de renaissancestijl van Brunelleschi nog steeds gebruik maakt van en beïnvloed is door de gotische en romaanse traditie in Florence. Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 122 |
| 82. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 51 |
| 83. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 180-181 |
| 84. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 70- 75 |
| 85. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 70- 75 |
| 86. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 70-71 |
| 87. | Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1994 volume I 349-359; Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 111-121 |
| 88. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 64 |
| 89. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 126 |
| 90. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 73-74 |
| 91. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 76 |
| 92. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 76 |
| 93. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 385-387 |
| 94. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 388 |
| 95. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 388-389 |
| 96. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1155-1160 |
| 97. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 401-401 |
| 98. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 388 |
| 99. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 400-401 |
| 100. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 401 |
| 101. | Het verhaal over de San Lorenzo is grotendeels gebaseerd op: Howard Saalman. Saalman, H, Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 106- 207; verder is ook nog gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 350-353 |
| 102. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1179-1180 |
| 103. | Heinrich Klotz onder het kopje: Florence Cathedral as a Model in Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 40-43 |
| 104. | Aldus Saalman in: Saalman, H., The San Lorezenzo Pulpits: A Cosimo Portrait?, Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz, 30 (1986) 587-89; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 174 |
| 105. | Dit verhaal over de koepel is te lezen onder het kopje: The Cupola of San Lorenzo: Manetti Ciaccheri and Leon Alberti in: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 179-183 |
| 106. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 180 |
| 107. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 180 |
| 108. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 179 |
| 109. | Voor de tekst over de Oude Sacristie is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 353-355; Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 129-144; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 107-143; Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1266-1269; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 181-182 |
| 110. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1229-1230 |
| 111. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 142 |
| 112. | Vitruvius,’ Handboek voor bouwkunde,’ Athenaeum-Polak&van Gennep, Amsterdam 1997 (vertaling van Ton Peters) 86 |
| 113. | Te vinden onder het kopje: Old Sacristy proportions: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 208-209 |
| 114. | Zowel Klotz als Saalman wijzen hierop en met name de eerste auteur gaat hier uitgebreid op in onder de kop: The Bapstisterium in Padua, Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 133-138, 140-144. Volgens Saalman kon Brunelleschi in de mozaïeken van het Baptisterium al genoeg voorbeelden vinden en hoefde hij dus niet per se de doopkapel in Padua als voorbeeld te nemen: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 128 |
| 115. | Het originele citaat van deze parafrase is te vinden in: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 143 |
| 116. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 128 |
| 117. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 317 e.v. |
| 118. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 123-141 |
| 119. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 127 |
| 120. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 75-76. Ook Heinrich Klotz gaat in zijn boek in op de verschillen tussen een architect als Michelozzo en Brunelleschi: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 12-15, 21-22 |
| 121. | Aldus Manetti in een editie uit 1887. Geciteerd uit: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 53 (voetnoot 3) 161 |
| 122. | Vasari beschrijft op welke wijze Brunelleschi het perspectief ontdekte op het moment dat hij bij de ingang in de Duomo stond en richting het Baptisterium keek. Hij hield zich diepgaand bezig met de perspectief [
…] hij construeerde een perspectief met behulp van de plattegrond, de dwarsdoorsnede en met toepassing van elkaar snijdende lijnen, wat een werkelijk heel vernuftige ontdekking was, waar de tekenkunst veel baat bij vond. Hij had hier zoveel plezier in dat hij eigenhandig het plein voor de San Giovanni natekende, met al die uit marmeren platen bestaande zwarte en witte vakken, […
] Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 159; Alberti in zijn De Pictura schrijft: Every painter shows that this is so when, led by nature, he places himself at a distance from what he is painting, almost as though he were looking for the point and angle of the visual pyramid from which the painted objects might best be viewed. But since we see that this is a single surface of wall or panal, on which the painter tries to represent many surfaces included in th visual pyramid,he had best cut across this pyramid somewhere, so that he may express similar outlines and colors. Geciteerd uit: Holt, G.E., A documentary history of art, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1947 (reprint: 1981) Volume I 209 |
| 123. | Het verhaal over de Pazzi-kapel is gebaseerd op de volgende literatuur: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 725-727; Pizzigoni, A., Filippo Brunelleschi, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 108-117; maar vooral op: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 211-285 |
| 124. | De beschrijving in het verhaal is gebaseerd op: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 234-250 |
| 125. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 40 |
| 126. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 254 e.v. |
| 127. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 254 |
| 128. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 255-257 |
| 129. | De tekst over de Barbadori-kapel is gebaseerd op de volgende literatuur: Pizzigoni, A., Filippo Brunelleschi, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 60-63; Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 145-149; Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 82-106. |
| 130. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regel) 1097 |
| 131. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 95-96 |
| 132. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 171 |
| 133. | De invloed van de middeleeuwse traditie en dan met name van het Bigallo is te lezen bij: Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 25-31. |
| 134. | Klotz, H., Filippo Brunelleschi The Early Works and the Medieval Tradition, Rizzoli, New York 1990 25-26 |
| 135. | De tekst over de Santo Spirito is hoofdzakelijk gebaseerd op: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 339-379; maar daarnaast is ook gebruik gemaakt van: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence , Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume I 359-360; Pizzigoni, A., Filippo Brunelleschi, Artemis&Winkel Verlag, Zürich/ München 1989 122-135; Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1386, 1514, 1515, 1529, 1538, 1540, 1542-1543; Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 189-190. |
| 136. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 189 |
| 137. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1539-1540 |
| 138. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 363 |
| 139. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 183 |
| 140. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 349-350 |
| 141. | Bram Kempers heeft een aardig boek geschreven over de invloed van rijke families op de kunst en dan onder meer over hun kapellen. In dit verband zijn met name Florentijnse families interessant. Kempers, B., Kunst macht en mecenaat Het beroep van schilder in sociale verhoudingen 1250-1600, De Arbeiderspers, Amsterdam 1987 189-248 Het boek is hier op het internet te lezen |
| 142. | Vasari, G., De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam 1990 deel I 183 |
| 143. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 361-363 |
| 144. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 349-350 |
| 145. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1538, 1542-1543 |
| 146. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 364 |
| 147. | Dit verhaal over de gevel is volledig gebaseerd op en na te lezen bij: Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 373-377 |
| 148. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 374 |
| 149. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 374 |
| 150. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 375 |
| 151. | Manetti, di, A., The life of Brunelleschi, Pennsylvania State University Press, University Park and London 1970 (regels) 1510-1539 |
| 152. | Saalman, H., Filippo Brunelleschi The Buildings, Zwemmer, London 1993 378 |
| 153. | Voor het verhaal van de gevel is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) hoofdstuk II The facade of San Lorenzo in Florence 53-68; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 943-946; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) onder het kopje: The façade of San Lorenzo 161-167; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London 1980 (reprinted 2000) 108-113 |
| 154. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) onder het kopje: Michelangelos Theory of Architecture 47 |
| 155. | Dit komt met name aan bod in het hoofdstuk: The fortifications of Florence in: Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 120- 135; 126 e.v. wordt de dynamische benadering, (een heel andere dan de statische) van Michelangelo besproken |
| 156. | Voor de architectuur van de Nieuwe Sacristie is met name gebruik gemaakt van Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) The Medici chapel 69-119; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 943-993; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) Michelangelos Medicean Architecture 209-212; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London 1980 (reprinted 2000) 113-125 |
| 157. | Ackerman geeft een duidelijke beschrijving waarin Michelangelo afwijkt van de vitruviaanse canon. Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) ondermeer bij 75, 89, 90. Ook Peter Murray schetst in het kort de afwijkingen van de klassieke regels: Murray, P., The architecture of the Italian Renaissance, Thames and Hudson, London 1986 (third edition) 175-176 |
| 158. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 78 |
| 159. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 87-88 |
| 160. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 202 |
| 161. | Het verhaal over de Laurenziana bibliotheek is gebaseerd op: Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) het hoofdstuk getiteld The Library of San Lorenzo 95-119; Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 953-957; Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) onder de kop: The Biblioteca Laurenzina 212-219; Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 125-130 |
| 162. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 98 |
| 163. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 98 |
| 164. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 99 |
| 165. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 101 |
| 166. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 104 |
| 167. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 104 e.v. |
| 168. | Er is sprake van ‘an irony in this reaction’ d.w.z. kritiek op de zuilen in het muurvlak. Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 955 |
| 169. | Murray, L., Michelangelo, Thames&Hudson, London, 1980 (reprinted 2000) 130; Ackerman vermeldt dit niet, hij schrijft technical ingenuity: Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 111 |
| 170. | Ackerman, J.S., The architecture of Michelangelo, Penguin Books, London 1961 (reprinted 1995) 113 |
| 171. | Hibbard, H., Michelangelo, Penguin Books, London 1978 (reprinted 1992) 215-216 |
| 172. | Voor de architectuur van het Palazzo Pitti en de Bobolituin is de volgende literatuur gebruikt: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1136-1141, 1147-1174, 1176-1177; Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 403-413, 447-448; Zimmerman, K., Florenz Ein europäisches Zentrum der Kunst Gesichte Denkmäler Sammlungen, DuMont Buchverlag, Köln 1984 (überarbeitete auflage 1987) 358-371 |
| 173. | Borsook, E., Stergids Florence, Agon, Amsterdam 1993 448 |
| 174. | Andres G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1174-1175 |
| 175. | De tekst over het huis van Federico Zuccari is gebaseerd op: Andres, G.M., Hunisak, J.M., Turner, R.A., The Art of Florence, Abbeville Press, New York 1988 (reprinted 1994) volume II 1178-1179 |
| | |